Instytut Książki

Na 20. Międzynarodowych Targach Książki Non/fiction w Moskwie odbyła się premiera rosyjskiego przekładu Gugary Andrzeja Dybczaka. Prezentację poprowadził Dariusz Klechowski, dyrektor Instytutu Polskiego w Moskwie. Na zaproszenie Instytutu Książki wziął w niej udział autor książki oraz jej tłumacz Jurij Czajnikow.

Dybczak, z zawodu etnolog, przyznał, że pracując nad książką, starał się unikać spojrzenia naukowego. W efekcie do rąk czytelników trafiła przejmująca opowieść reporterska o prawdziwych ludziach z krwi i kości, mieszkańcach zagubionej na syberyjskich pustkowiach wioski. – Niestety, to historia bez happy endu – podkreślił Andrzej Dybczak, który w 2012 roku otrzymał za Gugarę Nagrodę Fundacji im. Kościelskich.

Jak głosiło uzasadnienie jury, Gugara, „wykraczająca poza ramy reportażu, ukazująca codzienność rzeczywistości postsowieckiego Wschodu opowieść (...) niepostrzeżenie zmienia się w fascynującą przypowieść o ludzkim losie”.

Książka jest wynikiem podróży autora na północ Kraju Krasnojarskiego i życia pośród Ewenków, syberyjskich pasterzy reniferów, których świat powoli zmierza ku końcowi. Trzecia z jego podróży przyniosła wielokrotnie nagradzany na prestiżowych festiwalach film dokumentalny nakręcony razem z Jackiem Nagłowskim.

Tłumacz Gugary Jurij Czajnikow zwrócił uwagę na niezwykłą wnikliwość i wagę obserwacji poczynionych przez autora wśród syberyjskiego ludu Ewenków – w ten sposób nie mógłby na nich prawdopodobnie spojrzeć żaden z rosyjskich reportażystów.

Czajnikow powiedział, że siła tej posiadającej duże walory reporterskie książki opiera się na tym, że w niezauważalny sposób przemienia się ona z każdą stroną w poetycki epos.

Dybczak wyraził radość z faktu, że Gugara ukazała się w przekładzie na język rosyjski i ma szansę trafić do szerokiego odbiorcy w Rosji.

Książkę wydało sanktpetersburskie wydawnictwo Aleteia przy wsparciu Programu Translatorskiego ©Poland Instytutu Książki oraz Instytutu Polskiego w Moskwie.

Podczas spotkania Dariusz Klechowski zaprezentował także cykl wydawniczy „Biblioteka polsko-syberyjska”, w ramach którego Instytut Polski w Moskwie wsparł wydanie Gugary.

***

Na targach w Moskwie w ramach polskiego programu towarzyszącego z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości odbył się również panel historyczny z udziałem redaktora Piotra Gursztyna, Olega Niemenskiego z Rosyjskiego Instytutu Studiów Strategicznych oraz profesora Leonida Gorizontowa.

Dyskusja polskich i rosyjskich historyków, dziennikarzy i analityków dotyczyła narodowych narracji historycznych w literaturze i polityce. Paneliści zastanawiali się wspólnie, jak na wschodzie Europy nowocześnie opowiadać o historii – często trudnej i tragicznej – własnego narodu i trafić z tą narracją także do narodów sąsiednich. Rozważali, czy Polacy i Rosjanie w ogóle chcą siebie nawzajem słuchać i rozumieć oraz jaką rolę w tych procesach ma do odegrania literatura, w tym popularyzatorskie książki i biografie postaci historycznych licznie prezentowane na targach.

Punktem wyjścia do dyskusji były dwie książki wydane ostatnio w Rosji przy wsparciu Programu Translatorskiego ©Poland: Rozmowy z katem" Kazimierza Moczarskiego (Nowoje Izdatielstwo, tłum. Irina Adelgejm) oraz mający swoją premierę na targach Wołyń '43 Grzegorza Motyki (Wies Mir, tłum. Walentina Wiendiejewa).

Na zorganizowanym przez Instytut Książki polskim stoisku w Moskwie prezentowany jest osobny regał z wyborem książek poświęconych historii Polski, a z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości stoisko jest oznakowane logotypem „Niepodległa”.

W ramach spotkania prof. Leonid Gorizontow zaprezentował także materiały dla nauczycieli Rosja-Polska: przełamanie stereotypów historycznych. XIV - XVIII w., będące efektem współpracy rosyjskich i polskich historyków pod kierownictwem prof. Gorizontowa i prof. Mirosława Filipowicza z KUL.

W wydarzeniu wzięło udział około 100 osób, w tym ambasador RP w Federacji Rosyjskiej prof. Włodzimierz Marciniak.

Mateusz Adamski